نویسنده: سهراب صباغیان
تریلرهای سیاسی با مایه‌های امنیتی یکی از ژانرهای جذاب سینمایی است که می‌تواند مخاطبان زیادی را به سالن‌های سینما بکشاند. دهه هفتاد میلادی که جامعه‌ی آمریکا با مشکلات متعددی دست و پنجه نرم می‌کرد دوران اوج و بلوغ ساختن چنین تریلرهایی بود که خیلی زود به یکی از ژانرهای سینمایی پُرطرفدار تبدیل شد. در سینمای ایران هم بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و با توجه به این‌که نظام سیاسی مستقر جدید با نیروهای معاند و گروهک‌های سیاسی اپوزوسیون دچار چالش‌های امنیتی شد، تریلرهای سیاسی با مایه‌های امنیتی خیلی زود جای مهمی در سینمای ایران پیدا کردند. فیلم‌هایی که هر کدام از زاویه دیدی خاص به مسائل امنیتی و نیروهای فعال در این حوزه پرداخته است. فیلم‌هایی نظیر روباه، روز شیطان، امکان مینا و ماجرای نیمروز به سراغ ماموران امنیتی رفته‌اند و هر کدام کوشیده‌اند در حد وسع خودشان به این ماموران امنیتی نزدیک شوند.
روز صفر یکی از آخرین و جذاب‌ترین کوشش‌های سینمای ایران برای ساختن تریلری سیاسی با مایه‌های امنیتی است. فیلمی که می‌تواند با توجه به جذابیت داستان و ساختار فنی محکمی که دارد تبدیل به نثطه عطفی در این ژانر شود. کارگردانی خوب، بازی‌های دقیق و حساب شده و سکانس‌های اکشن نفس‌گیر از ویژگی‌های بارز روز صفر است که می‌تواند مخاطبان زیادی را به سالن‌های سینما بیاورد.
- بیشتر بخوانید:
- مروری بر برندگان سیمرغ بلورین «بهترین فیلم» جشنواره فیلم فجر در دهه نود
- کدام فیلم ها در اکران نوروز ۱۴۰۱ بر روی پرده‌ی سینماها خواهند رفت؟
داستان: معاندی که به دام اُفتاد
دستگیری عبدالمالک ریگی رهبر حزب غیرقانونی جندالله که از سال ۱۳۸۲ در قالب این حزب مشغول فعالیت تروریستی بود، یکی از جذاب‌ترین و پیچیده‌ترین عملیات‌هایی است که وزارت اطلاعات ایران برای دستگیری یک گروه تروریستی انجام داده است. گروهک تروریستی جندالله در سال ۱۳۸۲ تاسیس شد و طبق ادعای رهبران آن از جمله عبدالمالک ریگی برای از بین بردن تبعیض‌های قومیتی دست به اسلحه برد و علیه حاکمیت سیاسی و مردم ایران دست به اقدامات تروریستی زد. اقداماتی از قبیل حمله به اتوبوس مسافربری ایرانی، انفجار بمب صوتی در مناطق مختلف شرق ایران، کشتن مردم عادی و گروگان‌گیری. مرکز اصلی استقرار این گروهک تروریستی در کابل افغانستان بود و دستگاه‌های اطلاعاتی ایرانی مدت‌ها به دنبال دستگیری سران اصلی این گروهک تروریستی بودند، که سرانجام در اسفند سال ۱۳۸۸ توانستند طی یک عملیات پیچیده‌ی امنیتی رهبر اصلی این گروه و چند تن از همراهنش را دستگیر کنند. دستگیری که بسیار پُر سر و صدا شد و تا مدت‌ها خبر این عملیات موفق امنیتی در صدر اخبار جهان قرار داد.
داستان دستگیری عبدالمالک ریگی به سبب تعدد حوادث و اتفاقات و پیچ و خم‌های داستانی که دارد برای تبدیل شدن به یک فیلم سینمایی بسیار مناسب به نظر می‌رسید.
حوادث این گروهک تروریستی و دستگیری سران آن در ذات خود بسیار دراماتیک بود و با اندکی دقت و توانایی می‌توانست تبدیل به فیلمی جذاب و متفاوت شود. نرگس آبیار در شبی که ماه کامل شد به سراغ عبدالمالک ریگی رفته بود، اما داستان فیلم آبیار ربط چندانی به دستگیری ریگی نداشت و بیشتر یک ملودرام تلخ عاشقانه بود که می‌کوشید نگاه غیرانسانی گروه جندالله به انسان و برداشت غلط آن‌ها از دین را به چالش بکشد. روز صفر اولین فیلمی بود که به سراغ نحوه‌ی دستگیری عبدالمالک ریگی رفت و موفق شد مانند فیلم‌های موفق این ژانر داستان دستگیری را به جذاب‌ترین شکل ممکن روایت کند. سعید ملکان موفق شده بود داستان به دام اُفتادن این معاند سیاسی را با جزئیات فراوان و با تکیه بر ساختاری روایی پیچیده (که مخصوص چنین فیلم‌هایی است) جذاب روایت کند. ملکان در روز صفر موفق می‌شود یک تریلر حقیقتاً سیاسی بسازد که برای مخاطب عامی که از جزئیات این واقعه اطلاع ندارد هم جذاب باشد. ملکان مخاطب را درگیر یک داستان حقیقتاً جذاب که پُر است از صحنه‌های اکشن خوش ساخت می‌کند و موفق می‌شود تماشاگران را با تریلر سیاسی خود همراه کند.
بازیگران: دو بازیگر کارکشته در نقش‌های تازه
بازی در چنین فیلم‌هایی کار بسیار سختی است. فرقی نمی‌کند که یک بازیگر است قرار است نقش قطب مثبت یک تریلر سیاسی را بازی کند یا قطب منفی. در هر صورت بازی در چنین فیلمی بسیار سخت است، چرا که قطب مثبت داستان در چنین فیلم‌هایی می‌تواند کلیشه‌ای از کار در بیاید و قطب منفی هم داستان با یک بازی غلط غیر منطقی به نظر خواهد رسید. بنابراین بازی در چنین فیلم‌هایی برای هر بازیگری کاری سخت و مستلزم دقت فراوان است. ضمن آن‌که با توجه به صحنه‌های اکشن پُر تعداد روز صفر بازی در این فیلم مستلزم آمادگی جسمانی مطلوب است، که همین موضوع می‌تواند چالش بزرگی برای بازیگران چنین فیلم‌هایی باشد.
انتخاب امیر جدیدی و ساعد سهیلی به عنوان دو بازیگر اصلی این فیلم انتخاب‌های هوشمندانه‌ای بوده‌اند. انتخاب‌های درست و مناسبی که توانسته‌اند سطح کیفی فیلم را ارتقا دهند. امیر جدیدی نقش یک مامور امنیتی را با تکیه بر جذابیت ذاتی و آمادگی فیزیکی که دارد متفاوت از کار درآورده است. او با درک درستی از نقش با کمترین اکت و حرکت اضافه و با استفاده از یک صورت سنگی، خونسردی یک مامور امنیتی که مهم‌ترین ویژگی کار اوست را به نمایش می‌گذارد. از طرف دیگر آمادگی جسمانی بالای امیر جدیدی باعث شده تا در صحنه‌های اکشن فیلم هم توانایی بالایی از خود نشان دهد و ابعاد فیزیکی لازم را هم به این مامور امنیتی اضافه کند. ساعد سهیلی هم در نقش عبدالمالک ریگی سردسته گروه تروریستی جندالله با تکیه بر نگاه‌های نافذ (که از مهم‌ترین خصوصیات بازی این بازیگر است) و جزئیات فراوانی که در بازی‌اش رعایت کرده است توانسته یک شخصیت منفی چند بعدی خلق کند.در کنار این دو نفر بازیگران فرعی فیلم هم به خوبی انتخاب شده‌اند. روز صفر به لحاظ بازیگری فیلم جذابی است. ملکان در این فیلم توانسته از دو بازیگر مشهور و دیگر بازیگران روز صفر بازی‌های خوبی بگیرد.
کارگردانی: چیزی فراتر از یک فیلم اول
ملکان در روز صفر کارگردان مسلطی نشان میدهد که بر تمامی ابزار سینما تسلط دارد. روز صفر هیچ شباهتی به یک فیلم اول ندارد. فیلم به قدری حرفه‌ای و به لحاظ فنی دقیق ساخته شده که بیشتر شبیه فیلم چندم یک کارگردان باتجربه به نظر می‌رسد تا فیلم اول کارگردانی کم‌تجربه. او در روز صفر موفق می‌شود از داستانی پر پیچ و خم و پیچیده اجرای متفاوت ارائه دهد. اجرایی که باعث شده هیچ سکانس یا پلانی از فیلم بیهوده کار نشود. به عبارتی اجرایی دقیق از یک فیلم‌نامه پیچیده.
ویژگی ممتاز و بارز روز صفر صحنه‌های اکشن فیلم است. صحنه‌هایی که چیزی از نمونه‌های خارجی کم ندارد. این صحنه‌های اکشن روز صفر به شکلی کارگردانی شده است که تماشاگر را در بطن داستانی هیجان‌انگیز قرار میدهد. این صحنه‌های اکشن فیلم است که باعث اتصال تماشاگر به فیلم می‌شود. اما در کنار کارگردانی دقیق و درست صحنه‌های اکشن، ملکان موفق می‌شود دست تماشاگر را بگیرد و او را در دنیایی که برایش جذاب است و تازگی دارد در مسیری درست هدایت کند. مسیری که انتهای آن برای تماشاگر لذت است. لذت از تماشای فیلمی که همه چیز آن درست و دقیق ساخته شده. فیلمی که در سینمای ایران تازگی دارد و این تازگی بیشتر از آن‌که به موضوع فیلم یا تازگی مضامین آن برگردد (چرا که ساختن تریلرهای سیاسی با مایه‌های امنیتی در سینمای ایران مسبوق به سابقه است) به کارگردانی ملکان برمی‌گردد که در کنار ماجرای نیمروز بهترین فیلم‌های این ژانر قدیمی در سینمای ایران است. سینمایی که به چنین فیلم‌های جذاب و هیجان‌انگیزی برای جلب مخاطب احتیاج دارد.
