نویسنده: شبیر نعلبندیان
حتی اگر فیلمباز نباشید احتمالا نام دنیس ویلنوو را در سال‌های اخیر شنیده‌اید یا اگر اسمش را نشنیده‌اید قطعا با فیلم‌های مطرحش آشنایی دارید. دنیس ویلنوو از سال ۲۰۰۹ فیلمسازی در سینمای بلند را آغاز کرد و بعد از گذشت چند سال موفق به ساخت چند فیلم مهم از جمله ورود، بلید رانر۲۰۴۹، سیکاریو و زندانیان شد و به واسطه آنها توانست در مدت کوتاهی اسم و رسم و طرفداران زیادی برای خود دست و پا کند و از او به عنوان کارگردانی کمال گرا، جزئی نگر و وسواسی یاد کنند. اگر فیلم‌های ویلنوو را دیده باشید درخواهید یافت که ویلنوو کارگردان فیلم‌های سخت است. از این رو تلماسه برای طرفداران ویلنوو مهر تاییدی بر تمجیدهایشان از تبحر او در کارگردانی محسوب می‌شود.
تلماسه یکی دیگر از فیلم‌هایی بود که از گزند شیوع کرونا در امان نماند و اکرانش چندین بار به تعویق افتاد و پس از یکسال سرانجام در اکتبر ۲۰۲۱ به نمایش درآمد. تلماسه نام رمانی است علمی تخیلی که توسط فرانک هربرت به نگارش درآمده و از بزرگترین و پرفروش‌ترین آثار ادبی جهان به شمار می‌رود. پیش از دنیس ویلنوو، در اواسط دهه هشتاد میلادی، دیوید لینچ فیلمی به همین نام بر اساس این رمان ساخت که با وجود بهره‌مندی از جذابیت‌های حداقلی در جذب مخاطبان و رضایت منتقدان ناکام ماند. همچنین آلخاندرو خودروفسکی، کارگردان سرشناس سورئالیست، بنا داشت تا فیلمی عظیم از این رمان بسازد که به دلیل پیش بینی عدم موفقیت فیلم و هزینه‌های سرسام آور، تولید آن در مراحل اولیه برای همیشه متوقف شد. در سال‌های بعد، دو مینی سریال تلویزیونی هم بر اساس این رمان ساخته شد. پس از سالها، دنیس ویلنوو تصمیم گرفت که با سبک و دیدگاه شخصی خودش فیلمی حماسی از این رمان بسازد.
تلماسه به لحاظ بصری و فنی دستاوردی بزرگ در سینما محسوب می‌شود و ویلنوو کوشیده تا فیلمی مخصوص سالن سینما و پرده نقره‌ای‌اش بسازد که تماشایش در قاب کوچک سینماهای خانگی خالی از لطف است. همچنین موسیقی متن فیلم را هانس زیمر ساخته که برای تکمیل آن پیشنهاد نولان را برای ساخت موسیقی برای انگاشته رد کرده. باند صوتی فیلم هم از صداگذاری و جلوه‌های صوتی استفاده کرده که هیچ بلندگو و سیستمی جز سیستم دالبی نمی‌تواند آن را پشتیبانی کند. بنابراین باید اذعان داشت که تلاش برای بهره برداری تمام و کمال از وجوه فنی تلماسه در جایی غیر از سینما، بی اثر جلوه خواهد کرد. با این حال ویلنوو خود را پشت درخشش فنی اثرش قایم نکرده و همپای آن قدرت کارگردانی‌اش را به رخ می‌کشد تا ثابت کند که ساخت بلید رانر ۲۰۴۹ اتفاقی نبوده است.
پرداختن به قصه تلماسه مستلزم ورود به جزئیات و فرعیات مهم آن است و نیاز به متنی مخصوص و مبسوط دارد. ماجرای تلماسه در سال ۱۰۱۹۱ پس از میلاد روایت می‌شود که فرمانده سیارۀ آراکیس از دوکل لتو، رئیس خاندان آتریدیس با بازی اسکار آیزاک درخواست می‌کند تا به آنها برای بیرون راندن و نابودی خاندان هارکنون که سال های طولانی به غارت و تجاوز منابع با ارزش این سیاره یعنی اسپایس مشغول بوده‌اند یاری برساند. دوکل لتو پیشنهاد آنها را پذیرفته و تصمیم میگیرد با خانواده و نیروهایش به سیاره آراکیس کوچ کند تا هارکنون‌ها را شکست بدهد اما شرایط جور دیگری رقم می‌خورد و در این بین رازی در خصوص فرزند دوکل لتو به نام پاول آتریدیس با بازی تیموتی شالامی در نقش اصلی بر ملا می‌شود…
تلماسه قرار است تبدیل به یک سه گانه شود و خبر ساخت قسمت دوم آن رسما تایید شده و به گفته ویلنوو قسمت اول را به معرفی شخصیت‌ها اختصاص داده است اما این امر در این نسخه از تلماسه تحقق نمی‌یابد. پاول و مادرش لیدی جسیکا به عنوان شخصیت‌های اصلی پرداخت نسبتا قابل قبولی دارند اما از طرفی با توجه به مدت زمان فیلم، دوکل لتو، گورنی هالک، بارون ولادمیر و برادر زاده‌اش به دلیل ضعف شخصیت پردازی تأثیر کم فروغی را بر همراهی مخاطب میگذارند و به درستی صیقل داده نشده‌اند. به بیان دیگر بخش اعظم زمان فیلم صرف تمرکز بر پاول و رویاهایش می‌شود و فرصت عرض اندام از کاراکترهای دیگر گرفته شده. در نتیجه ریتم فیلم در لحظاتی با افت و خیز سینوسی مواجه می‌شود.
بازیگران متنوعی در تلماسه حضور بهم رسانده‌اند. از تیموتی شالامی و زندیا، ستارگان جوان و نوظهور این سالها گرفته تا ربکا فرگوسن و اسکار آیزاک که در زمره بازیگران پر کار این روزها قرار دارند. همچنین بازیگران شناخته شده و کارکشته‌ای چون جاش برولین، خاویر باردم و جیسون موموآ که نسبت به سایرین حضوری کمرنگ‌تری دارند. علاوه بر این سراسر تلماسه را تصاویر کم نظیر و چشم‌نوازی از صحراهای بوداپست، ابوظبی، اردن و نروژ فرا گرفته که همگی با دوربین آی مکس فیلمبرداری شده است هرچند در مقایسه با فیلمی چون لورنس عربستان که قریب به شصت سال پیش شکوه صحرا و بیابان را بدون جلوه‌های کامپیوتری به تصویر کشیده کم می‌آورد.
تلماسه در مدت زمان کوتاهی که از انتشارش می‌گذرد تبدیل به یکی از مناقشه برانگیزترین فیلم‌های سال شده و عده‌ای آن را یک فیلم پرخرج و خسته کننده می‌خوانند و گروهی دیگر از آن به عنوان یک شاهکار حماسی یاد می‌کنند. برای ارزیابی نهایی تلماسه باید صبوری به خرج داد تا قسمت‌های دوم و سوم آن ساخته شود و باید دید که آیا ویلنوو میتواند سِحر ناکامیِ اقتباس از این رمان را باطل کند یا خیر.
