نوسنده: شبیر نعلبندیان
هومن سیدی در هشتم آذرماه ۱۳۵۹ در رشت متولد شد. عمده شهرت او به بازی در سریال‌های مطرح و پرتماشاگری چون «راه بی‌پایان»، «ثریا» و … عاشقانه برمی‌گردد. او در سینما هم با بازی در فیلم‌هایی چون «چهارشنبه‌سوری»، «پابرهنه در بهشت»، «خط ویژه» و «من دیه‌گو مارادونا هستم» به محبوبیت رسید. علاوهبر این سیدی سابقه‌ی بازی در چندین تئاتر را در کارنامه بازیگری خود دارد. سیدی از آن دسته از بازیگرانی است که می‌تواند جزئیات و پیچش‌های هر نقشی را به بهترین شکل ممکن در بازی‌اش پیاده‌سازی کند.
در کارنامه‌ی بازیگری او نقش‌های مختلفی به چشم می‌خورد که می‌تواند گواه تبحر او در ایفای هر شخصیتی باشد. با این حال او از همان سال‌های ابتدایی ورودش به عرصه‌ی بازیگری نیم‌نگاهی به کارگردانی داشت و فیلم‌سازی را در انجمن سینمای جوان رشت پس از پایان دبیرستان با ساخت آثار کوتاه آغاز کرد. سپس با ساخت فیلم‌های کوتاهی چون «دندان آبی»، «سی‌و‌پنج متری سطح آب»، «اصغر پیکان» و … به‌عنوان کارگردان در کانون توجهات قرار گرفت و تئاتر پرمخاطبی را پیش از ساخت اولین فیلم سینمایی‌اش در تئاتر شهر روی صحنه برد.
سیدی با ساخت شش فیلم و یک سریال در یک دهه تبدیل به یکی از کارگردانان مؤلف و موفق سینمای ایران شد. فیلم‌های سیدی همواره از مضامین جنایی و خشونت‌بار بهره‌مند بوده و به لحاظ بصری به فیلم‌های هالیوودی شباهت دارد که این از علاقه‌ی وافر او به سینما و فیلم‌های مرتبط با سلیقه‌اش نشأت می‌گیرد. ششمین فیلم او با نام جنگ جهانی سوم پس از کسب جایزه بهترین فیلم بخش افق‌های هفتاد‌و‌نهمین جشنواره فیلم ونیز به‌عنوان نماینده سینمای ایران در اسکار ۲۰۲۳ انتخاب شد و هم‌اکنون در آستانه اکران عمومی قرار دارد. به همین بهانه آثار او را در مقام کارگردان مرور می‌کنیم.
آفریقا | متأثر از فیلم‌های خوب![آفریقا]()
هومن سیدی در سال ۱۳۸۹ وارد عرصه کارگردانی در سینمای بلند شد. «آفریقا» اولین فیلم هومن سیدی بود که با پروانه‌ی نمایش ویدیویی و با فیلمنامه‌ای از خودش تولید شد و در همین بخش در بیست‌و‌نهمین جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم فجر به نمایش درآمد. «آفریقا» فیلمی کم‌خرج، مستقل و جمع‌و‌جور بود که با استقبال زیادی از سوی مخاطبان و منتقدان مواجه شد. او در اولین گام خود در کارگردانی تلاش کرد تا فیلمی در سبک نوآر و متأثر از آثار مطرح سینمای جهان با تکیه بر مضامین و المان‌های فیلم‌های جنایی که سرقت و بزه در رأس آنهاست بسازد. فیلم در نهایت برای سیدی سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی بخش سینما ویدیوی این جشنواره را به ارمغان آورد.
«آفریقا» فیلمی است با لوکیشن‌های محدود و بسته که فضای سرد و تاریکی دارد و رنگ تصاویر آن که به سیاه و سفید متمایل است هم به‌همین بهانه و آگاهانه انتخاب شده است. با وجود آنکه فیلم به لحاظ کیفی دست‌کمی از آثار سینمایی نداشت نتوانست به اکران عمومی راه پیدا کند و در نهایت در شبکه نمایش خانگی توزیع شد. همچنین نسخه‌های کثیری از آن به فروش رفت. فیلم قصه سه جوان آس‌و‌پاس و موادفروش است که به دستور رئیسشان اقدام به سرقت دختری به نام شیرین به دلیل بدهی برادرش می‌کنند و او را در خانه‌ای ویلایی زندانی کرده و منتظر دستورات جدید می‌مانند.
تیم بازیگری فیلم متشکل از شهاب حسینی، جواد عزتی، آزاده صمدی، مینا ساداتی و امیر جدیدی است. بازی شهاب حسینی در «آفریقا» تنها به چند دیالوگ یک‌خطی خلاصه شده و بخش اعظم بازی‌اش در سکوت می‌گذرد. از این‌رو حسینی یکی از متفاوت‌ترین بازی‌های کارنامه‌اش را رقم زده است. آزاده صمدی که همواره نقش اول زن اکثر آثار کوتاه هومن سیدی بوده در آفریقا هم همان جایگاه همیشگی را عهده‌دار شده است. جواد عزتی در دومین حضورش در یک فیلم بلند سعی کرده تا از بازی‌های تلویزیونی‌اش فاصله بگیرد و امیر جدیدی برای اولین‌بار با این فیلم بازیگری مقابل دوربین را تجربه کرده است.
سیزده | سلاطین اکباتان![سیزده]()
«سیزده» اولین فیلمی بود که سیدی آن را با پروانه‌ی سینمایی می‌ساخت و از همین‌رو براساس قوانین جشنواره به‌عنوان اولین فیلم رسمی او شناخته شد و در جشنواره سی‌و‌دوم فیلم فجر وارد بخش نگاه نو شد. «سیزده» فیلمی جسورانه در باب بلوغ و گامی رو به جلو در کارگردانی و نویسندگی برای سیدی بود. این فیلم با وجود حضورش در بخش نگاه نو توانست توجهات بسیاری را به خود جلب کند و گوی رقابت را در جذب مخاطبان جشنواره‌ای از سایر آثاری که در بخش سینمای ایران حضور داشته‌اند را برُباید.
«سیزده» تفاوت چندانی در درون‌مایه و فضاسازی با «آفریقا» نداشت. اکباتان که در «آفریقا» به‌عنوان یکی از لوکیشن‌های آن تلقی می‌شد در «سیزده» تبدیل به لوکیشن مرکزی و اصلی شد و این منطقه در فیلم واجد نوعی شخصیت شد. هر دو فیلم با فلش‌بکی از یکی از سکانس‌های پایانی آغاز می‌شوند. همچنین چند جوان ولگرد و بزهکار به‌مانند شخصیت‌های «آفریقا» در بستر قصه‌ای که یک سر آن به عشق نامتعارف یک پسر سیزده‌ساله و یک سر دیگرش به ماجرای قتل یک خلافکار خطرناک متصل است روایت‌گر فیلم دوم سیدی هستند.
امیر جدیدی با «سیزده» برای بار دوم مقابل دوربین سیدی ظاهر شد و آزاده صمدی هم مجدداً نقش اول زن را ایفا کرد. نوید محمدزاده با سابقه‌ی بازی در نقش‌های کوچک اولین تجربه مهم بازیگری‌اش را پیش از عصبانی نیستم در «سیزده» تجربه کرد. یسنا میرطهماسب که برای نقش اصلی فیلم انتخاب شده بود اولین حضور سینمایی‌اش را پشت سر می‌گذاشت. علاوهبر بازیگران یاد شده امیر جعفری و ریما رامین‌فر به عنوان زوج قصه به همراه ویشکا آسایش و مهران احمدی ترکیب بازیگران فیلم را تشکیل داده‌اند. شایان ذکر است که هومن سیدی در بخش‌هایی از فیلم حضوری هیچکاکی دارد.
«سیزده» هم به‌سان «آفریقا» مورد تحسین منتقدان و مخاطبان واقع شد و جایزه‌ی ویژه‌ی هیئت داوران در بخش نگاه نو را نصیب هومن سیدی کرد. همچنین سیدی برای بهترین کارگردانی و بهترین فیلمنامه در همین بخش نامزد دریافت جایزه شد. مضاف بر این، «سیزده» نامزد دریافت جایزه بهترین فیلم در بخش مذکور شد که در نهایت این جایزه به فیلم چند متر مکعب عشق رسید. فیلم در دی‌ماه ۱۳۹۳ که زمان خوبی برای فروش بالای فیلم‌های این‌چنینی محسوب نمی‌شود اکران شد و با وجود آنکه عموم مردم شناخت چندانی از امیر جدیدی و نوید محمدزاده نداشتند با اقبال و فروش نسبتاً خوبی مواجه شد.
اعترافات ذهن خطرناک من | تکنیک‌های هالیوودی من![اعترافات-ذهن-خطرناک-من]()
«اعترافات ذهن خطرناک من» عنوان سومین فیلمی بود که هومن سیدی پیش از اکران «سیزده» جلوی دوربین برد و پس از اکران نسبتاً موفق این فیلم در سی‌و‌چهارمین جشنواره‌ی فیلم فجر در بخش مسابقه سینمای ایران رونمایی شد. این اولین حضور سیدی در این بخش و سومین حضور پیاپی سیدی در جشنواره‌ی فیلم فجر بود.
سیدیِ «اعترافات ذهن خطرناک من» را با همان سبک و سیاق دو فیلم قبلی‌اش اما با تمرکز بیشتر بر روی اجرا ساخته و تلاش کرده تا سر و شکل فیلم در هر پلان و هر سکانس رنگ و بوی آثار هالیوودی را دارا باشد. حتی نام فیلم هم به فیلمی ساخته جورج کلونی شباهت بسیاری دارد. وسواس و تأکید سیدی در فرم و تکنیک‌های اجرایی سبب شد تا فیلمنامه‌ی این فیلم به اندازه‌ی اجرای آن توانایی جذب و همراهی مخاطب را نداشته باشد و به ضعف‌های اساسی دراماتیک گرفتار آید. از سویی سومین فیلم سیدی در جشنواره در هیچ‌کدام از رشته‌های نویسندگی و کارگردانی کاندید نشد و تنها کاندیداتوری مهم فیلم نامزدی بهترین بازیگر نقش اول مرد برای سیامک صفری و بهترین نقش مکمل مرد برای عباس غزالی بود که دست آنها هم از سیمرغ کوتاه ماند. در این این میان تنها یک سیمرغ بلورین آن هم در بخش بهترین طراحی صحنه و لباس نصیب فیلم شد.
«اعترافات ذهن خطرناک من» قصه‌ی مردی است که بر اثر استفاده از یک ماده مخدر دچار توهمات ذهنی شده و اتفاقات اخیر پیرامونش را به خاطر نمی‌آورد. داستان فیلم در ۲۴ ساعت روایت می‌شود. سبک نسبتاً خاص فیلم منجر شد تا فیلم در گروه تازه‌تاسیس هنر و تجربه اکران شود تا با مدت زمان طولانی اکرانش بتواند به مرور مخاطبان بیشتری را جذب کند. علاوهبر صفری و غزالی بازیگران مطرح متعددی چون نگار جواهریان، بابک حمیدیان، رویا نونهالی، میترا حجار و چکامه چمن‌ماه در این فیلم ایفای نقش کرده‌اند.
- بیشتر بخوانید
- نگاهی به ده فیلم با محوریت دوران سربازی | دنیایی مردانه
- نگاهی به کارنامه کارگردانی نرگس آبیار | سینماگر ادیب
خشم و هیاهو | خیانت در عشق و جنایت![خشم-و-هیاهو]()
هومن سیدی در چهارمین فیلمش یعنی «خشم و هیاهو» که نامش را از رمان معروف ویلیام فاکنر گرفته است و سعی کرد تا تجربه‌گرایی‌های فیلم قبلی‌اش را تکرار نکند و کارگردانی و فیلمنامه را به یک اندازه و در یک راستا پیش ببرد. این فیلم هم همانند سایر آثار قبلی هومن سیدی در جشنواره‌ی فجر حضور پیدا کرد و با استقبال خوبی رو‌به‌رو شد.
خسرو پارسا خواننده‌ی مشهوری است که طرفداران زیادی دارد. خسرو با همسرش تینا که یک فرزند هم از او دارد در زندگی زناشویی درگیر مشکلات ریز و درشتی است. حنا سرافراز با شمایل یک زن اغواگر که یکی از طرفداران پر و پا قرص خسرو بوده سعی می‌کند تا به او نزدیک شود و او را جذب خودش کند. «خشم و هیاهو» شباهت بسیار زیادی به ماجرای واقعی قتل همسر یکی از معروف‌ترین فوتبالیست‌های ایرانی داشت با این تفاوت که در فیلم سیدی این اتفاق برای یک خواننده مطرح رخ می‌دهد.
هومن سیدی در سی‌و‌چهارمین جشنواره‌ی فیلم فجر جایزه هیئت داوران را برای کارگردانی «خشم و هیاهو» این‌بار در بخش مسابقه‌ی سینمای ایران دریافت کرد. همچنین پیمان شادمان‌فر برای فیلمبرداری درخشانش توانست اولین سیمرغ بلورین کارنامه‌اش را صاحب شود. نوید محمدزاده و طناز طباطبایی هم برای بهترین بازیگر نقش اول مرد و زن کاندید دریافت سیمرغ شدند.
علاوهبر محمدزاده و طباطبایی، رعنا آزادی‌ور، سعید چنگیزیان، بهناز جعفری و رضا بهبودی در این فیلم حضور پیدا کرده‌اند. موسیقی فیلم را کارن همایونفر نواخته و رضا کولغانی که خواننده گروه داماهی بوده علاوهبر حضور در یک سکانس، تیتراژ پایانی آن را خوانده است. فیلم پس از جشنواره به‌عنوان یکی از فیلم‌های نوروزی سال ۱۳۹۵ روی پرده رفت و در رقابت با فیلم‌های پرفروش عید آن سال توانست با فروشی یک‌ونیم میلیاردی با گیشه خداحافظی کند.
مغزهای کوچک زنگ‌زده | گانگسترهای حلبی‌آباد![مغزهای-کوچک-زنگ-زده]()
هومن سیدی بعد از «خشم و هیاهو» بلافاصله به سراغ فیلم بعدی‌اش نرفت و پس از گذشت یک‌سال مقدمات ساخت پنجمین فیلمش را فراهم کرد. «مغزهای کوچک زنگ‌زده» فیلمی بود که سه ماه فیلمبرداری آن به طول انجامید و همین موضوع انتظارات مخاطبان را از فیلم بعدی سیدی بالا برد.
«مغزهای کوچک زنگ‌زده» ماجرای دو برادر به‌نام‌های شاهین و شکور است که در حلبی‌آبادهای تهران زندگی می‌کنند. شکور برادر بزرگ خانواده است و یک آشپزخانه مواد مخدر را با کلی خدم و حشم و نوچه مدیریت می‌کند و با توجه به جایگاهش همگی از او حساب می‌برند. شاهین که برادر کوچک شکور است به لحاظ عقلی و ذهنی وضعیت نرمالی ندارد اما در تلاش است تا روزی بر صندلی پادشاهی شکور تکیه بزند غافل از آنکه از هویت و گذشته‌اش بیخبر است.
سیدی با این فیلم توانست از هر لحاظ آینده‌ی فیلمسازی‌اش را تأمین و راه همواری را برای ساخت ایده‌هایش مهیا کند. این فیلم یک درام گانگستری بوده که خلأ این ژانر را در میان آثار دهه نود سینمای ایران پُر کرد. به همین جهت در زمان نمایش در سی‌و‌ششمین جشنواره‌ی فیلم فجر با استقبال زیادی از سوی مخاطبان مواجه شد و در چند رشته مهم نامزد دریافت جایزه شد. بهترین فیلم از نگاه هنر و تجربه، بهترین فیلمنامه، بهترین صداگذاری و بهترین فیلم از نگاه تماشاگران از جمله جوایزی بود که به فیلم سیدی تعلق پیدا کرد. همچنین این فیلم با آغاز پاییز به اکران درآمد و با فروش ۱۲ میلیاردی‌اش عنوان پرفروش‌ترین فیلم کارنامه سیدی را از آن خود کرد. «مغزهای کوچک زنگ‌زده» بهترین و موفق‌ترین فیلم سیدی از نگاه منتقدان و مخاطبان تا به امروز است.
در کنار نوید محمدزاده، فرهاد اصلانی، فرید سجادی‌حسینی و نازنین بیاتی بازیگران تازه‌کار دیگری هم در فیلم بازی می‌کنند که در حد و اندازه نقش‌هایشان خوش درخشیده‌اند. نوید پورفرج، لادن ژاوه‌وند و مرجان اتفاقیان از بازیگرانی بودند که با این فیلم به سینما معرفی شدند و از بین آنها نوید پورفرج برای اولین بازی سینمایی‌اش کاندید نقش مکمل مرد شد و به سرعت مورد توجه کارگردان‌های دیگر قرار گرفت.
قورباغه | در جستجوی اطاعت![قورباغه]()
هومن سیدی پس از «مغزهای کوچگ زنگ‌زده» و موفقیت چشمگیری که به همراه داشت، پشت دوربین هیچ فیلمی قرار نگرفت و تمام انرژی و وقتش را در کنار بازیگری صرف نگارش و ساخت سریالی در شبکه‌ی نمایش خانگی کرد. سریالی با نام «قورباغه» که تا زمان پخش هیچ اطلاعی از داستان و فضای آن به بیرون درز پیدا نکرد و تقریباً در سکوت خبری فیلمبرداری شد.
«قورباغه» جزء آن دسته از سریال‌های پرهزینه‌ای بود که زمان زیادی صرف ساخت آن شد. سریالی در پانزده قسمت و در فضای پلیسی-جنایی که پس از تعویق‌های متعدد سرانجام در دی ماه ۱۳۹۹ پخش شد و در همان قسمت نخست طرفداران زیادی پیدا کرد. قصه‌ی بدیع و سر و شکل سینمایی «قورباغه» مهم‌ترین و اصلی‌ترین دلیل رضایت مخاطبان بود. این سریال داستان مردی به نام رامین است که پس از مرگ عجیب و مرموز دوستانش در شب دزدی از ویلای فردی به نام نوری زخمی شده و به طرز معجزه‌آسایی جان سالم به در می‌برد. پس از مدتی رامین تلاش می‌کند تا به ویلای نوری برود و دیه‌ی دوستانش را بستاند. رامین در راه بازگشت از ویلای نوری در صندوق‌عقب ماشینی که به‌عنوان بخشی از دیه تصاحب کرده انگشت قطع شده‌ای پیدا می‌کند که راز و رمز شب حادثه را برملا می‌سازد.
«قورباغه» موفق شد تا در میان آثار مختلفی که همزمان در شبکه‌ی نمایش خانگی در حال پخش بودندُ رکورد ۴۰ میلیون دقیقه تماشا در ۴۸ ساعت را به تصاحب خود دربیاورد و بی‌رقیب تا ایستگاه پایانی یکه‌تازی کند. سیدی با قورباغه از آزمون سخت سریال‌سازی سربلند بیرون آمد و جای پای خود را در کارگردانی محکم‌تر کرد.
نوید محمدزاده پس از سه همکاری موفقیت‌آمیز با سیدی اولین حضور خود در شبکه‌ی نمایش خانگی را با او تجربه کرد. صابر ابر هم با قورباغه برای بار اول پا به شبکه‌ی نمایش خانگی گذاشت. مهران غفوریان هم با حضور در یک قسمت از این سریال توانست توانایی‌های خود را در ایفای نقش‌های جدی به رخ بکشد. سحر دولتشاهی، فرشته حسینی، آناهیتا افشار و اسماعیل سلطانیان از دیگران بازیگران «قورباغه» به شمار می‌روند. همچنین سیدی بار دیگر مقابل دوربین خودش ایفای نقش نمود. در این سریال هم همانند سایر آثار سیدی از بازیگران جوان و چهره‌های تازه‌ای رونمایی شد و ترکیب بازیگری متفاوتی را رقم زد.
مطالب جالبی بود.ممنون