سکانس‌های بازجویی از جذاب‌ترین بخش‌های فیلم‌های جنایی و پلیسی است که علاوه‌بر جذابیت بخشیدن به فیلم، می‌تواند در روند داستان نیز تاثیرگذار باشد. در ادامه به بررسی چند نمونه از این سکانس‌ها را در فیلم‌های مطرح ایرانی می‌پردازیم.
- بیشتر بخوانید
- مرور کارنامه‌ی بازیگری و کارگردانی پیمان معادی؛ مردی برای تمام فصول
- نقد و بررسی فیلم سینمایی «بی‌رؤیا» | گذشته یعنی هویت
- مروری بر ۷ فیلم سیاه و سفید سینمای ایران
متری شیش و نیم | سعید روستایی
«متری شیش و نیم» دومین ساخته‌ی سعید روستایی و محصول سال ۱۳۹۷ است. داستان این فیلم درباره‌ی ماموران اداره‌ی مبارزه با مواد مخدر است که در جست‌و‌جوی مواد فروش مشهوری به‌نام ناصر خاکزاد (نوید محمدزاده) هستند. آنها بعد از دستگیری خرده مواد فروشان به سرنخ‌هایی برای دستگیری ناصر خاکزاد می‌رسند. این فیلم ژانری اجتماعی دارد و به بررسی یکی از دغدغه‌های اجتماعی (فروش مواد مخدر) می‌پردازد.
یک‌سوم ابتدایی فیلم پر است از سکانس‌های تعقیب و گریز که توجه مخاطبان را به خوبی جلب می‌کند. شخصیت‌پردازی‌های این فیلم بسیار عالی و بی‌نقص است، به‌طوری‌که صمد (پیمان معادی) شخصیتی پرخاشگر، باهوش، متعهد‌به‌کار، قدرت‌طلب و منظم دارد. در مقابل ناصر شخصیتی کاملا کاریزماتیک و تاثیرگذار دارد و مخاطب می‌تواند تک‌تک این وجوه را از شخصیت هر دو طرف درک کند.
یکی از جذاب‌ترین سکانس‌های فیلم «متری شیش و نیم» بازجویی صمد ( پیمان معادی) از الهام ( پریناز ایزدیار) است. صمد که به دنبال گیر انداختن ناصر خاکزاد است و سعی می‌کند با یادآوری خاطرات گذشته و سوال کردن از جزییات رابطه‌ی الهام با ناصر اطلاعاتی درباره‌ی ناصر کسب کند. در نهایت صمد با تهدید کردن الهام به هم‌دستی با ناصر به هدف خود می‌رسد و سرنخی از ناصر به‌دست آورد. نکته‌ی قابل توجه در این سکانس آن است که الهام آن وجه از شخصیت ناصر را شرح می‌دهد که مخاطب در طول فیلم با هیچ‌کدام آنها روبه‌رو نمی‌شود و همین امر مرموز بودن شخصیت ناصر را چندبرابر می‌کند.
پریناز ایزدیار با اینکه فقط همین یک سکانس را در فیلم حضور داشت اما بسیار فوق‌العاده بازی کرده است. پیمان معادی نیز در نقش صمد یکی از واقعی‌ترین پلیس‌های ایرانی را به نمایش گذاشته، پلیسی که تا مدت‌ها در ذهن تماشاگر ماندگار می‌ماند. از نقاط ضعف این فیلم می‌توان به دیالوگ‌های شعاری آن در یک‌سوم آخر فیلم که توسط ناصر بیان میشود، اشاره کرد. دیالوگ‌هایی که در اثر قبلی روستایی (ابد و یک روز) به هیچ‌وجه جای نداشتند. قابل ذکر است که این فیلم در سی‌وهفتمین جشنواره‌ی فیلم فجر نیز شرکت کرد و برنده‌ی بهترین فیلم از نگاه تماشاگران شد.
خشم و هیاهو | هومن سیدی
«خشم و هیاهو» چهارمین ساخته‌ی هومن سیدی و محصول سال ۱۳۹۴ است. داستان این فیلم به ظاهر اقتباسی از داستان قتل همسر ناصر محمدخانی توسط شهلا جاهد است اما سیدی این تشابه را تصادفی خوانده و فیلم خود را اقتباسی نمی‌داند. این فیلم داستان خسرو پارسا (نوید محمدزاده) خواننده‌ی معروفی است که بعد از یکی از کنسرت‌هایش با دختری به‌نام حنا (طناز طباطبایی) آشنا شده و رابطه‌ی عمیقی را با او آغاز می‌کند.
در اواسط فیلم با تغییر مسیر ناگهانی روند فیلم (رخ دادن قتل) مواجه می‌شویم. هومن سیدی با هوشمندی تمام یک واقعه‌ی مشخص (قتل) را از دو زاویه دید مختلف (یک‌بار از نگاه خسرو و بار دیگر از نگاه حنا) بیان می‌کند. اما اینکه کدام یک حقیقت را می‌گویند را به مخاطب واگذار می‌کند. اینکه هر دو شخصیت در اتاق بازجویی می‌نشینند و دو روایت متفاوت را بیان می‌کنند به‌خودی‌خود برای مخاطب جذاب است.
«خشم و هیاهو» پر است از سکانس‌های مبهم که آنطور که باید در طول فیلم به آنها پرداخته نمی‌شود. در واقع فیلم نه داستان عشقی‌اش را کامل بیان می‌کند و نه داستان جنایی‌اش را تمام می‌کند. همین امر باعث شده شخصیت‌پردازی‌های این فیلم نیز مبهم باشد، چراکه مخاطب با شخصیت‌های مختلفی از یک فرد آشنا میشود و نمی‌داند کدام وجوه شخصیتی او واقعی است. از آنجا که این فیلم داستان یک قتل را روایت می‌کند، سکانس‌های بازجویی زیادی دارد. خسرو در سکانس‌های بازجویی تلاش می‌کند تا بی‌گناهی‌اش اثبات کند اما رفتارهای تصنعی او نمی‌تواند بازجو (سعید چنگیزیان) را راضی کند.
همچنین می‌توان گفت سکانس‌های بازجویی خسرو و حنا به علت غافلگیر کردن مخاطب (اینکه هردوی آنها دو داستان متفاوت را بیان می‌کنند) از بهترین سکانس‌های این فیلم است که با بازی درخشان نویدمحمدزاده و طناز طباطبایی تکمیل شده است. قابل ذکر است که این فیلم در سی‌و‌چهارمین جشنواره‌ی فیلم فجر نیز شرکت کرد و هومن سیدی برنده‌ی جایزه‌ی ویژه‌ی هیات داوران شد.
هیس دخترها فریاد نمی زنند | پوران درخشنده
«هیس دخترها فریاد نمیزنند» فیلمی به کارگردانی پوران درخشنده و محصول سال ۱۳۹۲ است. این فیلم داستان دختری است که در کودکی مورد آزار جنسی یکی از نزدیکانش قرار می‌گیرد و این اتفاق تاثیر بدی بر روح و روان او گذاشته است. به‌طوری‌که شیرین (طناز طباطبایی) در بزرگسالی عاشق میشود و می‌خواهد با نامزدش ازدواج کند اما در همین حین مردی را می‌بیند که می‌خواهد به دختر کوچکی تجاوز کند و شیرین آن دختر را فراری می‌دهد ولی خود درگیر ماجراهای دیگری میشود.
«هیس دخترها فریاد نمیزنند» فیلمی دارای سوژه‌ی مهم و در عین‌حال تلخ و تاثیرگذار است، به‌خصوص سکانس‌هایی که مرد متجاوز خود را به دختر نزدیک می‌کند تا به او تجاوز کند بسیار خفقان‌آور ساخته شده است. همچنین این فیلم خالی از کلیشه‌ها نیست، برای مثال سکانس سخنرانی خانم وکیل (مریلا زارعی) در دادگاه را به یاد بیاورید؛ وقتی‌که بلندبلند مشکلات زن‌ها را فریاد می‌کشد، آنطور که باید در ذهن مخاطب باورپذیرجلوه نمی‌کند بلکه انگار او نیز مانند دیگران فقط شعار می‌دهد.
همچنین در سکانسی از فیلم می‌بینیم که مراد (بابک حمیدیان) که متهم به تجاوز است، از سوی سرگرد آگاهی (جمشید هاشمپور) مورد بازجویی قرار می‌گیرد. این سکانس یکی از جذاب‌ترین سکانس‌های «هیس دخترها فریاد نمیزنند» است چراکه به خوبی خشم و نفرت سرگرد و در مقابل، ریلکسی و عدم تعامل مراد را به تصویر کشیده است. البته بازی‌های درخشان بابک حمیدیان و جمشید هاشمپور بر جذابیت این سکانس افزوده است. قابل ذکر است که این فیلم در سی‌و‌یکمین جشنواره‌ی فیلم فجر حضور داشت و برنده‌ی بهترین فیلم از نگاه تماشاگران شد.
اژدها وارد میشود | مانی حقیقی
این فیلم به کارگردانی مانی حقیقی و محصول سال ۱۳۹۴ است. فیلم با یک قصه آغاز میشود اما رفته‌رفته شکل مستند به خود می‌گیرد. «اژدها وارد میشود» داستان یک مامور ساواک را روایت می‌کند که در سال ۱۳۴۳ به جزیره‌‌ی قشم می‌رود تا یک پرونده خودکشی را در قبرستانی قدیمی بررسی کند اما درگیر ماجراهای عجیب‌تری در آنجا میشود. سکانس‌های بازجویی متعددی در فیلم وجود دارد که از طریق این سکانس‌ها مخاطب از زبان شخصیت‌های اصلی با داستان آشنا میشود. یکی از جذاب‌ترین این سکانس‌ها، صحته‌ی بازجویی از بابک، همان مامور ساواک فرستاده شده به قشم است که با بازی باورپذیر و بی‌نقص امیر جدیدی است.
امیر جدیدی در نقش مامور ساواک به خوبی در جلد یک کارآگاه زیرک و باهوش فرو می‌رود و می‌کوشد تا پرده از راز این معما که چرا بعد از دفن هر مرده، زلزله می‌آید، بردارد. موسیقی درخشان و بازی‌های فوق‌العاده‌ی دیگر بازیگران این فیلم از جمله همایون غنی‌زاده و احسان گودرزی به خوبی ترس و اضطراب را به مخاطب انتقال می‌دهد. «اژدها وارد میشود» را می‌توان کامل‌ترین اثر مانی حقیقی خواند، فیلمی که به گفته‌ی او بر اساس داستانی واقعی ساخته شده است. قابل ذکر است که این فیلم در سی‌و‌چهارمین دوره‌ی جشنواره‌ی فیلم فجر حضور داشت و در ۵ بخش بهترین فیلمبرداری، موسیقی متن و … نامزد دریافت جایزه شد.
ماجرای نیمروز | محمدحسین مهدویان
«ماجرای نیمروز» فیلمی به کارگردانی محمدحسین مهدویان، محصول سال ۱۳۹۵ است. این فیلم داستان ترورهای سال ۱۳۶۰ سازمان مجاهدین خلق را روایت می‌کند. این فیلم مانند فیلم قبلی مهدویان، «ایستاده در غبار» فرمی نیمه مستند دارد و او در این فیلم به سراغ برهه‌ای از تاریخ رفته که کمتر فیلمسازی به آن پرداخته است. اما به‌علت شخصیت‌پردازی‌های درست و به‌جا و ساختار مناسبی که «ماجرای نیمروز» دارد می‌توان آن را بهترین فیلم در ژانر درام-جاسوسی دانست. مهدویان ادامه‌ی این فیلم را در سال ۱۳۹۸ در قالب فیلم «ماجرای نیمروز: رد خون» ساخته است.
یکی از سکانس‌های به‌یاد ماندنی این فیلم، سکانس بازجویی رحیم از عباس است. در این سکانس رحیم (احمد مهرانفر) به‌دلیل شکى که صادق به لو رفتن عملیات‌های متعدد داشت و مسئول شنود عباس را در این ماجرا مقصر می‌دانست، تصمیم می‌گیرد با او صحبت کند. سکانسی تاثیرگذار که به واسطه‌ی اجرای خوب حسین مهری و احمد مهرانفر برای تماشاگر بسیار باورپذیر است. ترکیب بازیگران حرفه‌ای و بازی درخشان و تماشایی آنها منجر به تاثیرگذاری هرچه بیشتر دیالوگ‌ها و به‌طورکلی سکانس‌های این فیلم شده است. قابل ذکر است که «ماجرای نیمروز» در سی‌وپنجمین دوره‌ی جشنواره‌ی فیلم فجر حضور داشت و در سه بخش بهترین فیلم، بهترین فیلم از نگاه تماشاگران و بهترین طراحی صحنه و لباس موفق به کسب جایزه شد.
مصادره | مهران احمدی
«مصادره» نخستین فیلم مهران احمدی به‌عنوان کارگردان و محصول سال ۱۳۹۶ است. این فیلم داستان یک کارمند خرید ساواک را روایت می‌کند که زندگی پرفراز و نشیبی دارد. او که بعد از انقلاب به همراه خانواده‌اش به آمریکا سفر کرده بود، به فکر زمین‌هایش در ایرانمی‌افتد و به همین دلیل پسرش تصمیم می‌گیرد به ایران برگردد و تکلیف زمین‌های مصادره شده را مشخص کند. با اینکه این فیلم ژانری کمدی دارد اما آنطور که باید از مخاطب خنده نمی‌گیرد البته حضور رضا عطاران به‌عنوان نقش اول فیلم به «مصادره» کمک زیادی کرده است. چراکه عطاران در سینمای کمدی ایران یک برند به حساب می‌آید و هر اکت و لحنی که داشته باشد، تماشاگر را به خنده می‌اندازد.
«مصادره» باوجود خط داستان مشخصی که دارد اما نتوانسته کمدی‌اش را در موقعیت‌های مختلف داستان فیلم بگنجاند و اگر هم طنزی وجود دارد از دل لطیفه‌ها و دیالوگ‌های کلیشه‌ای بیرون می‌آید که به داستان اصلی هم کمک چندانی نکرده است. با این وجود یکی از جذاب‌ترین سکانس‌های این فیلم سکانس بازجویی از زکریا (هومن سیدی)، پسر کارمند ساواک است. او در لحظه‌ی ورود به ایران دستگیر میشود و تحت بازجویی قرار می‌گیرد. سکانس بازجویی از زکریا یکی از کلیدی‌ترین سکانس‌های فیلم است که با اجرای بامزه و جذاب هومن سیدی در نقش زکریا و هادی کاظمی به‌عنوان بازجو یکی از خنده‌دارترین لحظات فیلم را شکل داده است. قابل ذکر است که این فیلم در سی‌‌وششمین دوره‌ی جشنواره‌ی فیلم فجر نیز حضور داشت و رضا عطاران موفق به کسب جایزه‌ی بهترین بازیگر نقش اول مرد شد.
مومیایی ۳ | محمدرضا هنرمند
«مومیایی ۳» فیلمی به کارگردانی محمدرضا هنرمند و محصول سال ۱۳۷۸ است. این فیلم داستان افسری وظیفه شناس است که درگیر ماجرای سرقت یک مومیایی میشود. پس از سرقت مومیایی تصور همگان بر این است که سروان قربانی در این سرقت نقش داشته و او برای حفظ آبروی خود ناچار به دنبال مومیایی می‌رود. شخصیت‌پردازی در این فیلم کمی مبهم است مثلا اگر فردی برای اولین‌بار این فیلم را ببیند، سردرگم میشود که چگونه سروان قربانی با بازی پرویز پرستویی از یک افسر وظیفه‌شناس تبدیل به یک فرد فراری شده است. البته سانسور بعضی پلان‌های این فیلم نیز در این امر بی‌تاثیر نبوده است.
فیلمی در ژانر کمدی – پلیسی که فضای دیوانه‌داری دارد و اجرای بازیگران نیز به باورپذیری هرچه بیشتر این فضا کمک کرده است. در یکی از سکانس‌های این فیلم، سروان قربانی به بازجویی از بهروز می‌پردازد تا به مومیایی برسد، بازی خوب و تاثیرگذار پرویز پرستویی و رامبد جوان این سکانس را به به‌یادماندنی و بامزه کرده است. قابل ذکر است که این فیلم در هجدهمین دوره‌ی جشنواره‌ی فیلم فجر نیز حضور داشت و در ۶ بخش از جمله بهترین بازیگر نقش اول مرد، بهترین فیلمبرداری و … نامزد دریافت جایزه شد.
