نقد فیلم «ظهور مرده شریر» Evil Dead Rise | مرده‌ شریر گیرکرده در آسانسور

مجله سینماتیکت در ۲ خرداد ۱۴۰۲

نویسنده: امین نور

سری فیلم‌های مرده‌ی شریر (Evil Dead) یکی از موفق‌ترین مجموعه‌های ترسناک به حساب می‌آیند. اما هیچ‌گاه چندان اقبال نیافتند تا مانند دیگر فرانچایزهای این ژانر (جمعه‌ی سیزدهم/Friday The 13^th، بچه‌های ذرت/ Children Of The Corn، دوزخ‌آفرین/Hellraiser و کابوس در خیابان الم/ Nightmare on Elm Street) دنباله‌سازی شوند که البته این خودش خوش‌یمن است. بخشی از دلیل آن به این برمی‌گردد که کسی عملا پیدا نمی‌شود همچون کارگردان سه قسمت اصلی این نوع از داستان را به درخشانی به تصویر بکشد و حتی تنها نمونه‌ای که ریمی نساخت (مرده‌ی شریر ۲۰۱۳) فاقد تمام ویژگی‌های نسخه‌های قبلی بود.

این شاید تنها سه‌گانه‌ی ژانر وحشت باشد که بیش از حد شخصی می‌زند تا جایی که هرکس دیگری روی آن انگشت بگذارد احتمال بسیاری زیادی وجود دارد که خراب بکند. چیزی که مرده‌ی شریر ۱و ۲ و قسمت سومش ارتش تاریکی (Army Of Darkness) را ویژه کرد فقط تلفیق ترس و کمدی نبود. ایده‌های بکر کارگردانش در استفاده از قالب‌های فیلم‌های فانتزی، ترسناک و کمدی بود. در فیلم‌های مرده‌ی شریر قصه همچون یک فیلم جاده‌ای عمل می‌کرد، ما هیچ‌وقت نمی‌دانیم چه اتفاقی خواهد افتاد، ما حتی نمی‌توانیم صحنه‌ی بعدی را حدس بزنیم! اتفاقی که در ژانر ترسناک نادر است.

از آنجا که ما با الگوها و ابرالگوها طرف هستیم و برای همین هم هرکس یک فیلم (مثلا) اسلشر بخواهد ببیند در پس ناخودآگاه خود باخبر است که هر چنددقیقه یکبار یک قتل رخ خواهد دید و در پایان هویت قاتل مشخص می‌شود و به همین صورت زیرژانرهای دیگر. اما سه فیلم سم ریمی ( به خصوص قسمت اول و دوم) هیچ یاری به تماشاگر نمی‌رسانند. ما همچون افرادی هستیم که وارد یک تمشاخانه‌ی جذاب شده‌ایم و عروسک‌گردان از تمام قوه‌ی تخیل خود بهره می‌برد تا ما را سرگرم کند. از همین رو فیلم‌ها بیشتر از آنکه در یک قالب خاص قرار گیرند نوعی بستر تازه و بزرگی فراهم گشته تا از تمام قالب‌های موجود استفاده شود.

Evil Dead Rise (نسخه‌ی حاضر)سعی دارد تا تماشاگرش را به یک جای جدید ببرد. کارگردان زمینه‌ی کلبه‌ی وحشت (که فیلم ریمی آغازگر این دسته از فیلم‌ها بود) را بی‌خیال می‌شود؛ نخست تماشاگر خود را گمراه می‌کند. فیلم با حرکت تند و دیوانه‌واری که سم ریمی مخترع آن بود شروع می‌شود. اما خیلی زود یم‌بینیم که با یک درون طرف هستیم. تکه‌ی جالبی که خیلی زود با خون و وحشت محو می‌شود. خیلی زود پس از سکانس آغازین خون‌بار فیلم به عقب می‌رود و ما وارد یک مجتمع ساختمانی فرسوده می‌شویم و تا آخر فیلم هم در آنجا می‌مانیم.

به دلیل بحرانی که برای بث (لیلی سالیوان) پیش آمده، او پیش خواهر خود، الی (الیسا ساترلند) و سه فرزندش می‌رود. در پی وقوع زلزله‌ای زمین پارکینگ ساختمان می‌ریزد و حفره‌ی به‌وجود آمده صندوق بانک قدیمی را آشکار می‌کند. یکی از بچه‌ها به آنجا می‌رود و در یکی از صندوق‌ها چند صفحه‌ی واینل و کتابی قدیمی پیدا می‌کند. با باز‌کردن کتاب و پخش صفحه‌ی موسیقی روح شریری آزاد می‌شود، به داخل ساختمان هجوم می‌آورد و الی را تسخیر می‌کند. حالا بث بحرانی بس دشوارتر دارد.

اگر کتاب نکرونومیکون (کتاب مردگان که در سری فیلم‌های مرده‌ی شرور موجب بیدارشدن ارواح خبیث می‌شود) را از فیلم بگیریم، عملا آنقدرها فیلم ربطی به داستان‌های پیشین خود ندارد. حتی پیدایش کتاب، نحوه‌ی مقابله با آن و معرفی کلی این چیز قدیمی و ترسناک کاملا عوض شده. برای نخستین بار در این مجموعه، ما با کشیش‌ طرف هستیم نه استاد دانشگاه یا آدم‌های معمولی. از این رو فیلم بیشتر شبیه سری فیلم‌های جن‌گیری است تا منبع خودش. حضور تمام شخصیت‌ها در یک ساختمان نیز قسمت سوم ارواح خبیثه (Poltergeist) را به ذهن می‌آورد. مهم‌ترین اصل مجموعه، ایجاد موقعیت‌های ترسناک برای نمایش کمیک و ترکیب ترس و کمدی، بکلی حذف شده‌اند.

همه‌چیز به شدت جدی‌ست تا جایی که حتی اگر شخصیت‌ها سعی کنند بامزه و کول باشند توی ذوق می‌زند، حال‌وهوای فیلم گویی یکی دیگر از شبیه‌سازی‌های دهه‌هشتاد را شاهدیم (شبیه به سریال Stranger Things) و وقتی سعی می‌کنند مانندش (شخصیت اصلی مجموعه) دیالوگ آخر قصاری را قبل کشتن هیولا بگویند، تو زرد از آب درمی‌آید. حتی پیروی از فرهنگ باب روز( کنسل کالچر، ووک) در حد هشتگ و روی کاغذ می‌ماند. همه‌ی این‌ها جای خودش را به خشونت بی‌حدوحصر داده، خشونتی که هرچه جلوتر می‌رویم خونین و خونین‌تر می‌شود.

وقتی به‌طورکلی به قسمت تازه‌ی مرده‌ی شریر نگاه می‌کنیم همه‌چیزش آن را به یک محصول درجه‌ی دوی ویدئویی ( امروزه استریم) با بودجه‌ی کم برای تماشاگر محدود بدل می‌کند، عجیب است که آن را ریلیز سینمایی استودیویی در نظر بگیریم. فیلم از هیچ‌کدام از قابلیت‌های روایی خود برای بلندپروازی و ایجاد ایده‌های جدید استفاده نمی‌کند. مشکل ظهور مرده‌ شیطانی مشکل بخش زیادی از فیلم ‌ترسناکهای امروزی‌ست، که به‌جای استفاده از قوه‌ی تخیل و خلق چیزی جدید آن را با سکانس‌های شوک‌آور دم‌دستی و خشونت افراطی پر می‌کنند. چیزی که باعث می‌شود فیلم حتی یک‌بار مصرف هم نباشد.