محسن تنابنده یکی از بازیگرانی توانایی است که می‌توان گفت اگرچه در سینمای ایران خوش درخشید اما حضور در تلویزیون و بازی در نقش «نقی معمولی» بود که او را به بازیگری محبوب و به چهره‌ای شناخته شده در میان مردم بدل کرد.
تنابنده فعالیت هنری خود را با بازی در تئاتر بارعام ساخته حسن وارسته در سال ۱۳۷۴ آغاز کرد و پس از آن با بازی در فیلم سینمایی «دانه‌های ریز برف» به کارگردانی علیرضا امینی در سال ۱۳۸۲ در نقش کارگر معدن، حضور در عرصه‌ی تصویر را نیز تجربه کرد. او در کنار بازیگری در طی این سال‌ها، نویسندگی و کارگردانی در سینما و تلویزیون را نیز آزموده است.
فیلم عنکبوت با بازی محسن تنابنده در نقشی مهم و حساس، از هفته‌ی گذشته بر روی پرده‌ی سینماها رفته است، از همین روی نگاهی داریم به کارنامه‌ی هنری تنابنده در سینما و تلویزیون و شبکه‌ی خانگی.
حضور محسن تنابنده در سینما
محسن تنابنده علاوه بر بازیگری در سینما، تجربهی بازیگردانی، فیلمنامه‌نویسی و کارگردانی را در نیز کارنامه‌ی هنری خود داشته است. او در بدو ورود به سینما، در فیلم «کنار رودخانه» به کارگردانی علیرضا امینی، در سال ۱۳۸۲ وظیفه‌ی بازیگردانی را برعهده داشت. او در همان سال در فیلم سینمایی دیگری از امینی، «دانه‌های ریز برف»، این‌بار در مقام بازیگر جلوی دوربین ظاهر شد. در ادامه نگاهی داریم به تجارب مختلف تنابنده در سینما، چه در مقام بازیگر و چه در مقام نویسنده و کارگردان.
محسن تنابنده و بازیگری در سینما
محسن تنابنده سینما را همرا با علیرضا امینی آغاز کرد و در کنار یکدیگر رشد و تبلور یافتند. فیلم‌های «کنار رودخانه» و «دانه‌های ریز برف» دومین و سومین تجربه‌های امینی در سینما بودند. این همکاری و همراهی در فیلم‌های «استشهادی برای خدا» (۱۳۸۶) و «هفت دقیقه تا پاییز» (۱۳۸۸) ادامه یافت و نتیجه‌ی آن کسب جایزه‌ی سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد و همچنین نامزدی امینی و تنابنده (به صورت مشترک) در شاخه‌ی بهترین فیلمنامهی جشنواره فیلم فجر برای فیلم «استشهادی برای خدا» و برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد برای فیلم «هفت دقیقه تا پاییز» و «سنگ اول»، بود. تنابنده در فیلم «سنگ اول» ابراهیم فروزش در نقش حسنعلی بازی درخشانی ارائه داد که سبب شد هیئت داوران بیست و هشتمین دوره‌ی جشنواره‌ی فیلم فجر در اعطای سیمرغ بلورین بازیگر نقش اول مرد، تردید نکند. اما خوش‌اقبالی‌ها و موفقیت‌های تنابنده در سال ۱۳۸۸ به همین جا محدود نشد و او با بازی در فیلم «ندارها» محمدرضا عرب، توانست در جشنواره‌ی بیست و نهم فجر یپلم افتخار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را از آن خود کند.
- بیشتر بخوانید:
- مروری بر برندگان سیمرغ بلورین «بهترین بازیگر نقش اول مرد» جشنواره فیلم فجر در دهه نود
- مروری بر برندگان سیمرغ بلورین «بهترین بازیگر نقش اول مرد» جشنواره فیلم فجر در دهه هشتاد
- برترین بازیگران مرد کمدی سینمای ایران
پس از آن تنابنده در مسیری کمی متفاوت گام برداشت و با بازی فیلم‌های «سن پطرزبورگ»و «ایران برگر»، بازی در ژانر کمدی را هم به رزومه‌ی کاری خود افزود. او در فیلم «ایران برگر» به کارگردانی مسعود جعفری جوزانی، در برابر علی نصیریان بازی بسیار خوب و برابری را ارائه داد به نحوی که نامزد نقش اول مرد نیز شد. تنابنده در سال ۱۳۹۴ در فیلم «فراری» به کارگردانی علیرضا داوودنژاد و نویسندگی کامبوزیا پرتوی، در نقش مردی مسافرکش به خوبی ظاهر شد و چنان این نقش را باورپذیر بازی کرد که دومین سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد را برای او ارمغان آورد.
اگرچه که باید برای شناخت مسیر حرفه‌ای و روبه رشد تنابنده گریزی به تجربه‌ها و قدم‌های اولیه‌ی او در سینما بزنیم و به چند سال قبل از آن بازگردیم. دو سال پس از شروع فعالیت حرفه‌ای او در سینما، او شانس همکاری با کارگردانان خوب و کسب تجربه‌های متفاوت را در سال ۱۳۸۴ به دست آورد. سال ۸۴ برای تنابنده سال پرباری در زمینه‌ی کسب تجربه در عرصه‌ی بازیگری بود و او با دو کارگردان نام‌آشنا همکاری‌های خوب و موفقی داشت. او در فیلم تحسین‌شده‌ی «چند کیلو خرما برای مراسم تدفین» به کارگردانی سامان سالور و فیلم «آفساید» جعفر پناهی نقش‌های متفاوتی را بازی کرد.
روند موفقیت‌های تنابنده و بازی در نقش‌هایی متفاوت و گوناگون در طی سالیان گذشته، در نهایت منجر به همکاری او با اصغر فرهادی و ایفای نقشی متفاوت در آخرین ساخته‌ی فرهادی، فیلم قهرمان، شد. به باور منتقدان بسیاری باور بازی تنابنده در این فیلم بسیار قوام‌یافته و به‌اندازه بود. او در این فیلم به خوبی توانست از پس نقش یک مرد جاافتاده که پدر یک خانواده است و دچار ضرر مالی نیز از سوی یکی از آشنایان شده است، برآید، بی‌آنکه به ورطه‌‌ی افراط بیفتد. بازی خوب و حساب شده‌ی تنابنده در فیلم «قهرمان» را می‌توان یکی از نقاط عطف بازیگری او دانست که در کنار بازی امیر جدیدی بازتابی جهانی یافت.
فیلم «عنکبوت» که به اخیرا در سینماهای ایران اکران شده است، گوشه‌ی دیگری از بازی خوب تنابنده را نشان می‌دهد. تنابنده دو فیلم تحسین‌شده‌ی «سه کام حبس» سامان سالور و «روزی روزگاری آبادان» حمیدرضا آذرنگ را در کارنامه دارد که هنوز فرصت اکران نیافته‌اند و گمان زده می‌شود که در سال ۱۴۰۱ این دو فیلم نیز اکران شوند.
- بیشتر بخوانید:
- «قهرمان»، نبوغ در شخصیت‌پردازی و دست به دست شدن عنصر ضدِ قهرمان
- نقدی بر فیلم « قهرمان » | چون آدمک زنجیر بر دست و پایم
محسن تنابنده در مقام فیلمنامه‌نویس و کارگردان در سینما
محسن تنابنده از همان ابتدای ورودش به سینما تلاش کرد تا به جز بازیگری، در سایر عرصه‌ها نیز فعالیت کند. او در فیلم «چند میگیری گریه کنی» (۱۳۸۴) به کارگردانی شاهد احمدلو دست به قلم شد و در نوشتن فیلمنامهی این اثر با حسن وارسته همراه شد. این همکاری موفقیت‌آمیز در فیلم «اگه میتونی منو بگیر» در سال ۱۳۸۵ مجدد تکرار شد و تنابنده با همراهی وارسته مجدد فیلمنامه را به نگارش درآوردند. تنابنده یک‌بار دیگر برای تله فیلم «پسرها سرباز به دنیا نمی‌آیند» در سال ۱۳۸۷ با احمدلو همکاری کرد و فیلمنامهی آن را نوشت.
همکاری تنابنده با علیرضا امینی در دو فیلم «استشهادی برای خدا» (۱۳۸۶) و «هفت دقیقه تا پاییز» (۱۳۸۸)، تنها به بازیگری محدود نشد و در نوشتن فیلمنامهی این دو فیلم نیز او را یاری داد. که در نتیجه‌ی آن فیلمنامهی «استشهادی برای خدا» نامزد دریافت جایزه‌ی بهترین فیلمنامه از جشنواره فیلم فجر شد.
در نهایت تنابنده در سال ۱۳۹۳ برای اولین بار تجربهی کارگردانی در سینما را با فیلم کمدی «گینس» آزمود. اگرچه فیلم چندان مورد علاقه و پسند منتقدان نبود اما با اقبال مخاطبان مواجه شد و لقب یکی از فیلم‌های پرفروش سال را از آن خود کرد. اما دومین تجربهی کارگردانی تنابنده در سینما در مسیر متفاوتی پیش رفت و او در فیلم «قسم» که نوشتن فیلمنامهی آن را نیز خود بر عهده داشت، به سراغ داستانی درام با مضمون اجتماعی رفت. این فیلم در چندین رشته در جشنواره‌ی فیلم فجر سی و هفتم از جمله در بخش بهترین فیلمنامه کاندید دریافت سیمرغ شد.
حضور محسن تنابنده در تلویزیون
حضور تنابنده در تلویزیون با سریال طنز «زندگی به شرط خنده» (۱۳۸۵) به کارگردانی مهدی مظلومی در مقام فیلمنامه‌نویس آغاز شد. دومین تجربهی فیلمنامه نویسی تنابنده در تلویزیون با اولین همکاری او با سیروس مقدم در سریال «پیامک از دیار باقی» مصادف شد و این همکاری موفق در سریال‌های چاردیواری و چک برگشتی نیز ادامه یافت. اما مهم‌ترین و ماندگارترین تجربهی همکاری سیروس مقدم با تنابنده در سال ۱۳۸۹ در سریال «پایتخت» به وقوع پیوست. تنابنده علاوه بر سرپرستی نویسندگان فیلمنامهی این مجموعه، بازیگردانی و بازی در نقش «نقی معمولی» را عهده‌دار شد. نقشی که در سال ۱۳۹۵ توسط نشریه‌ی دنیای تصویر جزء ۱۰۰ نقش ماندگار تاریخ سینما و تلویزیون ایران انتخاب شد.
همین قوام و جاافتادگی تنابنده در نقش «نقی معمولی» و فیلمنامهی خوب و البته انتخاب سنجیده و درست بازیگران فیلم، سبب محبوبیت این فیلم در میان مخاطبان شد و توانست به یکی از پرمخاطب‌ترین آثار تلویزیون بدل شود. همین نکته بود که مسئولان صداوسیما را ترغیب به ساخت ۵ فصل دیگر این سریال نمود.
