نویسنده: نعیم صدفی
کمدی‌های پرجمعیت اساسا نمونه‌های موفقی در سینما برای سرگرم کردن بیننده به شمار می‌روند. بازیگران خوب و بد در کنار هم ترکیبی می‌سازند که در شلوغی حاصل شده، رفتارهایی از خود برجا می‌گذارند که یک کل منسجمِ کمیک را برای بیننده به همراه دارد. به‌طوری که این صحنه‌های شلوع در خیل اتفاقات روزمره‌ی زندگی برای هرکدام از ما می‌تواند نمودی چندباره داشته باشد.
اگر یادآوری چندباره‌ی آنها هنوز هم ته‌رنگی از شادی و لبخند را برایمان به همراه داشته باشد، یعنی فیلم کارش را درست انجام داده است. با این‌حال تفاوت بازی‌ها و پی‌رنگ داستانی منسجم نیز در ماندگاری این فیلم‌ها و جداییشان از کمدی‌های سخیف تاثیر گذارند.
در ادامه با بررسی هفت فیلم کمدیِ پرجمعیت و البته متفاوت سینمای ایران با مجله‌ی سینما همراه باشید.
- بیشتر بدانید
- نقد فیلم سینمایی «شادروان» | ایده‌ی خوبی که به ثمر ننشست
- یادداشت انتقادی کارگردان «شادروان» همزمان با اتمام مراحل فنی
- تصاویر بازیگران و عوامل فیلم «شادروان» در خانه‌ی جشنواره + تصاویر نشست خبری
یک) اجاره‌نشین‌ها | یک آپارتمان عجیب
اجاره‌نشین‌های داریوش مهرجویی یکی از بهترین و آبرومندترین فیلم‌های کمدی سینمای ایران است. این فیلم که در اواسط دهه‌ی شصت ساخته شد، تلاش‌های ساکنین یک آپارتمان فرسوده برای به کرسی نشاندن حرف خود را روایت میکند. ماجرا به ظاهر درباره‌ی تعمیر این آپارتمان است، اما فیلم در لایه‌های زیرین خود از اصل اجتماعی مهمی صحبت میکند که در لایه‌ی رویی‌اش با موقعیت‌های کمیک پوشانده شده است. شخصیت‌پردازی روانکاوانه‌ی داریوش مهرجویی از دیگر وجه‌های بارز این اثر است.
این فیلم هرآنچه لازمه‌ی یک اثر مهم و ماندگار است را در خود دارد، از موقعیت‌های مفرح گرفته تا فیلمنامه‌ای پرفراز و فرود که در یک محیط آپارتمانی، قصه را استادانه در خود پیچ و تاب داده است. «اجاره‌نشین‌ها» یک کمدی کارآمد برای تمام دوران‌ها است که می‌توان به چند دلیل آن را تماشا کرد؛ یکی همان لایه‌ای زیرین اجتماعی‌اش، دومی موقعیت‌های مفرح و کمیک‌اش و سومی بازی ماندگار ستاره‌هایی چون مرحوم عزت‌الله انتظامی، اکبر عبدی، مرحوم حمیده خیرآبادی و البته رضا رویگری.
دو) قاعده بازی | آدم‌های فانتزی
«قاعده بازی» یک کمدی پر ستاره و فیلمی متفاوت چه برای کارگردانش، احمدرضا معتمدی و چه برای سینمای ایران به شمار می‌رود. قصه‌ی فیلم روایت دارا و ندار است؛ روایت دو خانواده از پدری مشترک که یکی از آنها در بالای شهر و دیگری در پایین شهر سرگرم زندگی خویش هستند تا اینکه یک عشق تصادفی این دو خانواده را به هم پیوند می‌دهد.
البته همه چیز قرار نیست به همین راحتی اتفاق بیافتد، تسلسل موقعیت‌های کمیک و پرهیز از طنز کلامی وجه بارز «قاعده بازی» است که به لطف حضور ستارگانی چون اکبر عبدی، جمشید هاشم‌پور، فریده سپاه‌منصور، علیرضا خمسه، حمید لولایی والناز شاکردوست موفق از کار در آمده است. اتفاقات گاه فانتزی و البته منطق فانتزی حاکم بر قصه شاید در درجه‌ی نخست چندان برای بیننده ملموس نباشد اما لحظات مفرح و تازه‌ای که در این اثر وجود دارد آن را به یکی از فیلم‌های کمدی مهم سینمای ایران تبدیل کرده است.
سه) ایران برگر | دعوای حیدری-نعمتی
«ایران برگر» فیلمی صمیمی با ماجرای دعوای سیاسی اجتماعی دو جناح که در یک روستای خیالی است. مسعود جعفری جوزانی در این فیلم با نیم‌نگاهی به سریال شب‌های برره و البته استفاده از بازیگران مطرحی چون محسن تنابنده، احمد مهرانفر، نیوشا ضیغمی، حمید گودرزی و… برای نقش‌های پر رنگ فیلم خویش، سعی کرده از یک تقابل ریشه‌ای که در تاریخ ایران آن را با اصطلاح دعوای حیدری نعمتی می‌شناسیم، استفاده‌ای سیاسی و کمدی داشته باشد.
به‌طوری که در جدی‌ترین موقعیت‌های آن نیز مانند صحنه‌ی فلک بستن یک مباشر، باز هم نمی‌توان از خنده دست برداشت. این فیلم می‌تواند برای مخاطب عام سینمای ایران راضی‌کننده باشد چرا که از یک کهن‌الگوی عشقی و البته کمدی شلوغ و پر زدوخورد در فضایی انتخاباتی نیز برخوردر است. «ایران برگر» از پرفروش‌های سینمای ایران در زمان اکران یعنی در بهار سال ۱۳۹۴ بوده است.
چهار) من دیه‌گو ماردونا هستم | دنیای عاقل‌های‌دیوانه
«من دیه‌گو ماردونا هستم» ساخته‌ی بهرام توکلی از جنس کمدی‌های متفاوت سینمای ایران همچون فیلم سینمایی «قاعده بازی» است. جنگ بالاشهری‌ها با پایین شهری‌ها، با این تفاوت مهم که این فیلم به‌جای برخورداری از موقعیت‌های کمیک از طنز کلامی در موقعیت‌های شلوغ برخوردار است. منازعه‌ی آدم‌های دو خانواده چه در درون خانواده خویش و چه در تقابل باهم باعث تسلسل اتفاقات کمیکی می‌شود که در فرم متفاوت قصه نمود پیدا میکند.
سعید آقاخانی در نقش یک نویسنده که سعی دارد راه‌حل‌هایی منطقی برای این منازعه پیدا کند و یکی از بهترین نقش‌آفرینی‌های خود در این فیلم به نمایش گذاشته است. البته در این فیلم ستارگانی چون صابر ابر، سارا بهرامی، جشمید هاشم‌پور، پانت‌آ پناهی‌ها، ویشکا آسایش و البته هومن سیدی نیز نقش‌آفرینی کرده‌اند. گفتنی است هومن سیدی برای بازی در این فیلم در جشنواره‌ی سی و سوم فجر، سیمرغ بلورین بهترین نقش مکل مرد را از آن خویش کرد.
پنج) زیر نظر | یک اتفاق ظاهرا معمولی
«زیر نظر» یک کمدی پرجان و پر هیاهو و قصه‌ی یک شبِ دو مرد متاهل در یک تنهایی مجردی است، در شبی که رئال و بارسلونا نیز با هم مسابقه دارند. ماجرا درباره‌ی محسن با بازی رضا عطاران است که در نیمه‌ی تنهایی مجردیاش متوجه می‌شود همسرش تا چند ساعت دیگر به خانه بازخواهد گشت. محسن با بازی رضاعطاران در کنار امید با بازی امیر جعفری ترکیب بی‌نظیری ساخته است که صد و بیست دقیقه مخاطب را با خنده با خود همراه می‌سازد.
اولین ساخته‌ی سینمایی مجید صالحی یک کمدی بازیگر محور از جنس طنزهای سال‌های نه‌چندان دور تلویزیون است. فیلم از قصه‌ی خاصی برخوردار نیست اما شرح تلاش‌های پت‌و‌مت گونه‌ی محسن و امید در یک شب عجیب و غریب در آپارتمانی که آبستن یک حادثه است، «زیر نظر» را به یک کمدی متفاوت و جذاب و چیزی به دور از کمدی‌های رایج بازار تبدیل کرده است.
حضور سروش جمشیدی و آزاده صمدی در کنار ترکیب رضا عطاران و امیرجعفری برگ برنده‌ی مهمی برای این فیلم بوده است. فیلمی که اکران آن همزمان با شیوع ویروس کرونا باعث شد شاید آنطور که باید قدر نبیند.
شش) دایره زنگی | دیش‌های پردردسر
«دایره زنگی» جدی‌ترین کمدی سینمای ایران است که اصغر فرهادی فیلمنامه‌ی آن را به نگارش در آورده است. ماجرای صاحبان دیش‌های ماهواره در یک آپارتمان که وقوع یک طوفان شبانه و بهاری در تهران، آنها را به هم پیوند می‌دهد. دوربین پریسا بخت‌آور، همسر اصغرفرهادی، پس از ورود به هر واحد که با مشکلِ خرابی دیش دست به گریبانند، با بررسی مشکلات شخصی آنها از این مشکل عمومی، خرابی دیش، استفاده میکند تا برخورد میان همسایگان اجتناب ناپذیر و البته کمدی باشد.
فیلم با نگاهی جدی به معضلات اجتماعی سعی کرده است با بررسی زندگی ساکنین این آپارتمان مشکلات جاری در اجتماع را در آپارتمانی که شاید استعاره‌ای از یک کل بزرگ یعنی جامعه است، با زبانی کمدی بیان کند. حضور محمدرضا شریفی نیا، امین حیایی، گوهر خیراندیش و البته مهران مدیری ترکیب ماندگاری از ساکنین بامزهی این آپارتمان برجا گذاشته است. گفتنی است در پی‌رنگ دیگر قصه، حضور صابر ابر و باران کوثری، هرچند جدی و به دور از کمدی اما بر جذابیت‌های این فیلم افزوده است.
هفت) شادروان | یک ملودارم شیرین، یک کمدی قابل قبول
«شادوران» در یک نگاه کلی به اذعان سازندگانش یک ملودارم شیرین است. اما پی‌رنگ‌هایی که در دل ماجرای اصلی جا خوش کرده‌اند، موقعیت‌های کمیکی از جنس کمدی‌های ساخته شده در تلویزیون در اواخر دهه‌ی هفتاد و اویل دهه هشتاد را شکل می‌دهند. استفاده‌ی حسین نمازی از یک موقعیت پارادوکسیکال، یعنی دست‌مایه قراردادن موقعیت فقر برای ایجاد کمدی، نتیجه‌ی نسبتا آبرومندی را برای این فیلم به همراه داشته است.
ماجرا درباره‌ی یک خانواده‌ی فقیر در جنوب شهر است که پس از فوت پدر برای تدارک مجلس ترحیم با مشکلاتی دست به گریبان می‌شوند. در این بین خرده‌پی‌رنگ‌هایی که هر یک به‌نوعی با ماجرای اصلی در ارتباط هستند، این موقعیت‌های کمیک را به هم پیوند می‌دهد. فیلم شادروان با بازی رضا رویگری، بهرنگ علوی، گلاره عباسی نازنین بیاتی و… این روزها در بخش اکران نوروزی در سینماهای سراسر کشور در حال نمایش است.
